Prezydenci Polski, Izraela i Niemiec oraz przedstawiciele Kościoła katolickiego i społeczności żydowskiej w środę 19 kwietnia oddali hołd bohaterom Powstania w getcie warszawskim w 80. rocznicę jego wybuchu. „Kto sieje nienawiść, depcze po grobach bohaterów Powstania w getcie warszawskim” – powiedział w trakcie wystąpienia prezydent Polski Andrzej Duda.
KUL upamiętnił powstańców z getta warszawskiego >>>
Prezydent Izraela Izaak Herzog zaznaczył, że choć powstańcy po ludzku przegrali, duch ludzki zwyciężył. „Większość bojowników Powstania w getcie warszawskim nie przeżyła, ale duch ludzki zwyciężył tutaj, na tej ziemi, uświęconej krwią naszych bohaterskich braci” – podkreślił Herzog.
Prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier wskazał na potrzebę podtrzymywania pamięci o bohaterach Powstania. „Zachowanie pamięci o życiu żydowskim w Polsce i w Europie, życie żydowskie, które ponownie rozkwitło i będzie się rozwijać także w przyszłości. Dlatego tak ważne jest, abyśmy pamiętali. Dlatego tak ważne jest abyśmy – my, Niemcy – pamiętali” – zaznaczył Steinmeier.
W przesłaniu z okazji uroczystości rocznicowych przewodniczący Komitetu Konferencji Episkopatu Polski ds. Dialogu z Judaizmem abp Grzegorz Ryś podkreślił znaczenie postawy bohaterów getta dla obrony godności człowieka. „W strasznych dniach Zagłady i Powstania w warszawskim getcie broniliście – i obroniliście (!) – godności człowieka, ludzkiego prawa do godnego życia, w tym także prawa do godnego umierania” – napisał abp Ryś.
Ze względu na 80. rocznicę wybuchu Powstania, obchody miały szczególnie uroczysty charakter. O godz. 11:00 na skwerze Hoovera przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie odbyło się otwarcie wystawy Instytutu Pamięci Narodowej „Prosimy Cię, Boże, o walkę krwawą…”.
Główne uroczystości miały miejsce przed Pomnikiem Bohaterów Getta Warszawskiego. Zostały zorganizowane przez kancelarię Prezydenta Polski we współpracy z wieloma instytucjami kulturalnymi i historycznymi. Prezydenci Andrzej Duda, Izaak Herzog oraz Frank-Walter Steinmeier złożyli wieńce przed Pomnikiem. W wydarzeniu wzięli udział również przedstawiciele Kościoła katolickiego, wśród nich metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz i abp Grzegorz Ryś, i członkowie społeczności żydowskiej.
Od 10 lat Muzeum POLIN w Warszawie organizuje akcję społeczno-edukacyjną „Żonkile”, która wiąże się z postacią Marka Edelmana. Był to ostatni przywódca Powstania, przeżył likwidację getta i przez lata pielęgnował pamięć o wydarzeniach z 1943 roku. Do końca życia, w rocznicę Powstania, oddawał hołd poległym towarzyszom składając przed Pomnikiem Bohaterów Getta wiązankę żonkili. Żonkile są symbolem szacunku i pamięci o ofiarach Holokaustu, szczególnie tych, których zginęli w wyniku likwidacji gett i Powstania w getcie warszawskim.
W akcję „Żonkile” oprócz Warszawy włączyły się również inne polskie miasta. W Lublinie akcję koordynowało Centrum Relacji Katolicko-Żydowskich im. Abrahama J. Heschela na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II. Symbolicznie kwiaty zostały przekazane studentom, wykładowcom i pracownikom Uniwersytetu.
Dla upamiętnienia 80. rocznicy Powstania w getcie warszawskim 19 kwietnia, o godz. 12:00, na terenie Warszawy zostały uruchomione syreny miejskiego systemu alarmowania i ostrzegania ludności. Zabrzmiały również dzwony kościołów archidiecezji warszawskiej.
Na godz. 17:30 zaplanowano uroczystości w synagodze Nożyków w Warszawie, również z udziałem głów państw, połączone z odsłonięciem tablicy upamiętniającej wizytę w 1946 r. ówczesnego Naczelnego Rabina Palestyny, dziadka obecnego prezydenta Izraela. O godz. 20:00 w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej odbędzie się koncert Polsko-Izraelskiej Orkiestry Symfonicznej.
W niedzielę 23 kwietnia ulicami Warszawy przejdzie Marsz Modlitwy, podążając Drogą Męczeństwa Żydów, Ofiar Holokaustu. Weźmie w nim udział m.in. abp Grzegorz Ryś. Marsze są organizowane corocznie przez Polską Radę Chrześcijan i Żydów od 1993 roku.
Getto warszawskie liczące w swoim szczytowym okresie prawie pół miliona ludzi, było największym w Europie. Od lipca do września 1942 r. wywieziono do niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Treblince około 300 tysięcy Żydów. Wielu zmarło w getcie z głodu i wycieńczenia. Część została uratowana. Ci, którzy pozostali, 19 kwietnia 1943 roku zorganizowali Powstanie w getcie warszawskim, będące największym żydowskim zrywem przeciwko okupantowi niemieckiemu w czasie II wojny światowej. Według różnych szacunków walczyło od 700 do 2000 żydowskich bojowników. Powstanie ostatecznie upadło 16 maja 1943 roku, gdy Niemcy wysadzili w powietrze Wielką Synagogę przy ul. Tłomackie.
