Czy PRAWDA jest poznawalna? A może każdy ma swoją prawdę? Jak poznawać prawdę, skoro każdy z nas postrzega w sposób subiektywny? Jak powinno funkcjonować państwo, by rzeczywiście służyć obywatelom. I czy katolik powinien mieszać się do polityki? Te i wiele innych dylematów rozwiązuje ks. Stanisław Pawlaczek, wieloletni wykładowca teorii poznania na PWT we Wrocławiu, człowiek o ogromnej wiedzy i empatii.
Zapraszamy na dwa cykle rozmów z ks. Pawlaczkiem:”Jak poznawać prawdę?” i „W szkole cywilizacji łacińskiej”
LINKI DO WSZYSTKICH PROGRAMÓW PONIŻEJ
W SZKOLE CYWILIZACJI ŁACIŃSKIEJ | CZ.1 | Czy poznanie prawdy jest możliwe?
Pięciu ślepców postanowiło zbadać, jak wygląda słoń. „Słoń jest jak potężna kolumna” – orzekł ten, który macał nogi zwierzęcia. „Słoń przypomina długą rurę, pustą w środku” – stwierdził pierwszy z nich, który dotykał trąby słonia. „Jest raczej jak niewygodny fotel” – powiedział ten, który usiadł na grzbiecie słonia. „To rodzaj głośnego instrumentu muzyczny” – podsumował ten, który usłyszał ryk zwierzęcia.
Skoro każdy postrzega inaczej, czy poznanie prawdy jest możliwe? Co to znaczy, że poznajemy etapami? Czym różni się poznanie prawdziwe od całościowego? Ks. Stanisław Pawlaczek, specjalista i wieloletni wykładowca teorii poznania rozmawia z red. Dorotą Niedźwiecką.
W SZKOLE CYWILIZACJI ŁACIŃSKIEJ | CZ.2 | Jak funkcjonuje ŚWIADOMOŚĆ?
– A ja uważam, że to jest dobre – oponuje 16-letnia Kasia, podczas katechezy o moralności. – Pan Jezus uważa inaczej… – próbuje wyjaśnić ksiądz. – To szantaż – przerywa oburzona uczennica.
Jak poznaję? Czy gdy „poznaję” to odkrywam, czy tworzę rzeczywistość? I w jaki sposób wiedza o kosmosie, atomach i wirusach zbliża nas do Boga? – o tym ks. Stanisław Pawlaczek, specjalista i wieloletni wykładowca teorii poznania rozmawia z red. Dorotą Niedźwiecką w drugiej części cyklu „W szkole cywilizacji łacińskiej”.
W jaki sposób poznajemy pojedyncze fakty i jak budujemy z nich poznanie tak złożonych procesów jak np. przebieg II wojny światowej? O czym świadczy nasza chęć poznawania? I czy tylko kobiety posługują się intuicją? – o tym ks. Stanisław Pawlaczek, specjalista i wieloletni wykładowca teorii poznania rozmawia z red. Dorotą Niedźwiecką w trzeciej części cyklu „W szkole cywilizacji łacińskiej”. \
Jak poznaję moje stany i psychikę drugiego człowieka? Czym różni się wyobrażenie od pojęcia i czy mówiąc „nie mam pojęcia” rzeczywiście go nie mam czy chodzi o coś innego? Na czym polega akt umysłu, zwany sądzeniem i jaką rolę pełni w zachowaniu osobistej wolności? – o tym ks. Stanisław Pawlaczek, specjalista i wieloletni wykładowca teorii poznania rozmawia z red. Dorotą Niedźwiecką.
W SZKOLE CYWILIZACJI ŁACIŃSKIEJ | CZ. 4 | CZUJĘ CZY WIEM, czyli poznanie zmysłowe wewnętrzne
Jak poznaję moje stany i psychikę drugiego człowieka? Czym różni się wyobrażenie od pojęcia i czy mówiąc „nie mam pojęcia” rzeczywiście go nie mam czy chodzi o coś innego? Na czym polega akt umysłu, zwany sądzeniem i jaką rolę pełni w zachowaniu osobistej wolności? – o tym ks. Stanisław Pawlaczek, specjalista i wieloletni wykładowca teorii poznania rozmawia z red. Dorotą Niedźwiecką
W SZKOLE CYWILIZACJI ŁACIŃSKIEJ | Cz.5 | INTELEKT i DOŚWIADCZENIE: które z nich jest źródłem wiedzy?
Które czynności poznawcze prowadzą nas do prawdy? Na czym polegał przewrót kopernikański Kanta? I czy poznawanie jest odkrywaniem rzeczywistości czy jej tworzeniem? – ks. Stanisław Pawlaczek wyjaśnia kolejne zagadnienia teorii poznania w rozmowie red. Dorotą Niedźwiecką.
W SZKOLE CYWILIZACJI ŁACIŃSKIEJ | CZ.6 | Realizm i idealizm: czyli CENTRALNY SPÓR FILOZOFII
Czy jest tak jak poznałem czy tylko tak mi się wydaje? Jakie stanowisko zajął wobec przedmiotu poznania Platon, Arystoteles, św. Augustyn i św. Tomasz. I jakiej manipulacji pojęć, której konsekwencji doświadczamy do dziś, dopuścili się twórcy marksizmu?
Podmiot i przedmiot spotkania, czyli centralny spór filozofii nowożytnej jest tematem dzisiejszego spotkania.
Ks. Stanisław Pawlaczek wyjaśnia kolejne zagadnienia teorii poznania w rozmowie red. Dorotą Niedźwiecką.
W SZKOLE CYWILIZACJI ŁACIŃSKIEJ | CZ. 7| Czym jest PRAWDA?
„Ja się na to narodziłem (…), by dać świadectwo Prawdzie” – podkreśla Jezus. A gdyby Piłat poczekał na odpowiedź Jezusa, mielibyśmy definicję prawdy od samego Zbawiciela.
Czym zatem jest Prawda? Czym różnią się od siebie klasyczne definicje prawdy? Jaką rolę w poznawaniu odgrywa język? W czym pomagała scholastyczna zasada: „Kto dobrze rozróżnia ten dobrze uczy?”.
Ks. Stanisław Pawlaczek w rozmowie red. Dorotą Niedźwiecką wyjaśnia kolejne zagadnienia teorii poznania, podpowiadając jak docierać do prawdy.
Nawet jeśli 40 milionów Polaków przegłosuje, że 2 + 2 = 5 to nie będzie to prawdą.
Jakie błędy znajdziemy w nieklasycznych definicjach prawdy? Jak postrzegają prawdę pragmatycy? Jaką rolę pełnią dziś sondaże – czyli: jak kultura masowa wpływa na zdolność docierania do prawdy?
Ks. Stanisław Pawlaczek, specjalista teorii poznania, wyjaśnia kolejne zagadnienia teorii poznania w rozmowie red. Dorotą Niedźwiecką.
Mówi się, że władza absolutna demoralizuje, a absolutyzm prawdy wyzwala. Czym zatem jest wyzwalająca MOC PRAWDY? Skąd się bierze zarzut, że prawda może być zmienna? Czy można komuś powiedzieć „najprawdziwszą prawdę”? Dlaczego tworzono „prawdy” klas czy warstw społecznych? Czemu służą dziś narzędzia do podważania prawdy? O tym mówi Ks. Stanisław Pawlaczek, specjalista teorii poznania, w rozmowie red. Dorotą Niedźwiecką.
W SZKOLE CYWILIZACJI ŁACIŃSKIEJ | CZ. 10 | Niezależna, niezmienna, niestopniowalna
To ciekawe, że we współczesnym świecie relatywistycznie podchodzi się do Boga, religii, moralności, ale nie na przykład pieniędzy. Ale gdy ktoś od relatywisty pożyczy 1000 zł, a później odda 20 zł, mówiąc, że pożyczona kwota jest względna, relatywista ostro zaprotestuje.
Jak nazywamy postawę, w której myli się zmienność sytuacji ze zmiennością prawdy? Czy każdy ma swoją prawdę czy prawda jest wspólna dla wszystkich? Jak daleko od relatywizmu do agnostycyzmu? Jakie są społeczne konsekwencje relatywizmu? – z ks. Stanisławem Pawlaczkiem, specjalistą teorii poznania, rozmawia Dorota Niedźwiecka.
Rycerz kilkakrotnie przyjeżdżał do dworu swojego sąsiada, prosząc o spotkanie. Jednak służąca otwierała drzwi i wciąż zapewniała: „Pana nie ma w domu”, mimo że pan był. Gdy pewnego dnia to sąsiad przybył do rycerza, ten z za zamkniętych drzwi krzykąnął: „Nie ma mnie!”. „Jak to cię nie ma” – odrzekł zdziwiony sąsiad. „Ja tyle razy wierzyłem twojej służącej, a ty mnie nie wierzysz?” – wyjaśnił rycerz.
Skąd się wzięło społeczne tłumaczenie: „wszyscy tak robią, więc ja też”? Jak zasadnicza jest różnica między dogmatyzmem a dogmatem? Czy z agnostycyzmem można żyć? Jak dokonywać życiowych wyborów, gdy zaprzeczamy możliwościom poznawczym człowieka? Jakie założenie przyjmuje sceptyk?
Z ks. Stanisławem Pawlaczkiem, specjalistą od teorii poznania, o absurdach współczesnych nurtów myślowych rozmawia Dorota Niedźwiecka.
W szkole cywilizacji łacińskiej | cz. 12 | KRYTERIUM PRAWDY
Jakie kryteria prawdy przyjmowano w filozofii i które z nich służą a które nie służą człowiekowi? Jak dziś realizuje się orwellowską wizję rzeczywistości? Po czym poznać, czy mój sąd jest prawdziwy – czyli na czym polega tzw. oczywistość przedmiotowa? Jak łączyć własny subiektywizm z obiektywnością prawdy?
– Kryterium prawdy nie zwalnia nas od myślenia – przypomina po raz kolejny ks. Stanisław Pawlaczek, specjalista teorii poznania, w rozmowie z red. Dorotą Niedźwiecką. – A filozofia kłamstwa polega na tym, by pozbawiać społeczeństwo pamięci o przeszłości. Bo wtedy tracimy kryteria, umożliwiające poznanie prawdy.
A dla chcących pogłębić tematykę społeczną:
Czy to jeszcze katolicyzm? | ROZMOWY z KS. PAWLACZKIEM
Czy katolik może oceniać? Czy nakaz miłowania nieprzyjaciół nakazuje mi kochać diabła? I czy postawa nienawiści zawsze jest grzechem? Dowiecie się oglądając wywiad z ks. Stanisławem Pawlaczkiem, wieloletnim duszpasterzem i wykładowcą na Papieskim Fakultecie Teologicznym we Wrocławiu, człowiekiem o wielkiej erudycji i mądrości. Jasno, logicznie, zgodnie z zasadami cywilizacji łacińskiej czyli zdrowym rozsądkiem! Ks. Stanisław Pawlaczek został wyświęcony na kapłana w 1964 r. przez ordynariusza wrocławskiego ks. kard. Bolesława Kominka. Dodatkowo ukończył studia społeczne na KUL-u, pracował m.in. jako wychowawca alumnów, duszpasterz i proboszcz. Przez wiele lat pracował jako wykładowca katolickiej nauki społecznej, socjologii religii i filozofii poznania na Papieskim Fakultecie Teologicznym we Wrocławiu.
Czy katolik powinien mieszać się do polityki? – Mówi się często, że polityka jest brudna i katolik nie powinien się do niej mieszać. A ja odpowiadam, że jeśli tak jest, to znaczy, że jest w niej za mało katolików – mówił ks. Pawlaczek, filozof i specjalista nauki społecznej Kościoła w rozmowie, która stanowi Jego testament. Ks. Pawlaczek omawia dokumenty Kościoła, które mówią o roli katolika w polityce i demaskuje stwierdzenia, prowokujące, by katolicy rezygnowali z obowiązku budowania Cywilizacji Życia.
„Wolnoć Tomku w swoim domku” – coraz częściej słyszymy zachęty do stosowania tej zasady.
Tymczasem nie tędy droga. To przecież miłość a nie wolność jest ważniejsza – odpowiada ks. Stanisław Pawlaczek, filozof i znawca cywilizacji łacińskiej. – Gdy dziecko usiłuje włożyć ręce w ogień, nie pozwalam mu na to, by się nie poparzyło, nawet jeśli będą musiał przytrzymać mu ręce. Bo szkoda dziecka. Tak samo chronię mojego brata przed złem moralnym, które usiłuje popełnić. O tym, jak – mówi katechizm, posługując się terminem „grzechy cudze”.
Zarzuty wobec Soboru Watykańskiego II | ROZMOWY Z KS. PAWLACZKIEM
W historii Kościoła katolickiego było 21 soborów. Dlaczego więc to Soborowi Watykańskiemu II przypisano tak ogromną rolę we wprowadzaniu zmian? Czy słusznie niektórzy dopatrują się w jego dokumentach zmiany doktryny? Czy Sobór Watykański II przyczynił do liberalizacji wiary i odejścia ludzi od Kościoła? – o tym z ks. Stanisławem Pawlaczkiem, folozofem, teoretykiem poznania, erudytą i kapłanem, który miał okazję na bieżąco śledzić posoborowe zmiany, rozmawia red. Dorota Niedźwiecka. Ten odcinek w zamyśle autorów miał zapoczątkować serię rozmów o „Soborze Watykańskim II”. Niestety, było to ostatnie nagranie z ks. Stanisławem Pawlaczkiem przed Jego odejściem do Domu Ojca.
Wiara i działanie | ROZMOWY Z KS. PAWLACZKIEM
Czy wiara to osobista sprawa każdego z nas? Czy chęć przeprowadzenia ważnych publicznie zadań usprawiedliwia nieprzyznawanie się do wiary? Czemu nadaje kłam stwierdzenie „psychoza oblężonej twierdzy”? Czy cel uświęca środki? – na te i wiele innych zagadnień w rozmowie z red. Dorotą Niedźwiecką odpowiada ks. Stanisław Pawlaczek, filozof, teoretyk poznania, erudyta.
Moralność i prawo cz. 1 | ROZMOWY Z KS. PAWLACZKIEM
Św. Tomasz z Akwinu podkreślał, że prawo musi być ukierunkowanie ku dobru wspólnemu, by obowiązywało. Pozytywizm prawny zaczął budować prawo stanowione w opozycji do naturalnego, czyli właściwego naturze człowieka i Bożym przykazaniom. Jak to się dzieje, że w prawie jest coraz mniej moralności? Jak znajdować rozwiązania, gdy prawo jest niezgodne z moralnością? Jak połączyć moralność i prawo? – na te pytania odpowiada ks. Stanisław Pawlaczek, filozof, teoretyk poznania i erudyta, odwołując się do przykładów z historii i współczesności.
Moralność i prawo cz. 2, czyli moralność prawa | ROZMOWY Z KS. PAWLACZKIEM
Czy paragrafami da się zastąpić kulturę? – ślepa uliczka współczesnego prawa. Biurokracja – czyli jaki wpływ ma wpływ na społeczeństwo ma zwalnianie człowieka z odpowiedzialności? Poczucie odpowiedzialności za siebie i drugiego – czynnik decydujący o dojrzałości i zapomniana norma. O tych zagadnieniach mówi ks. Stanisław Pawlaczek, filozof, teoretyk poznania, erudyta.
Moralność i prawo cz. 3, czyli rola państwa w życiu człowieka | ROZMOWY Z KS. PAWLACZKIEM
Czy jesteśmy zobowiązani być bezwzględnie posłusznymi każdej władzy? Co miał na myśli kard. Hlond mówiąc, że człowiek bez państwa nie mógłby osiągnąć celów ziemskich i nadprzyrodzonych? Dlaczego wiara ateistyczna niszczy istotę człowieczeństwa? Jak zapewnić nie tylko ekonomiczny, lecz wszechstronny rozwój narodów, ludów i społeczeństw? – na te i inne pytania odpowiada ks. Stanisław Pawlaczek, filozof, teoretyk poznania, erudyta. Ks. Pawlaczek w swoich wypowiedziach odwołuje się do często napomnianych encyklik papieskich, dotyczących życia społecznego.
0:00 / 5
